Arnold Schoenberg: biografia, ciekawe fakty, filmy, kreatywność.

Arnold Schoenberg

Czy można sprawdzić harmonię z algebrą? Okazało się, że możesz. Arnold Schoenberg wyprowadził matematycznie nową koncepcję pisania muzyki - dodekafonii, która opiera się nie na impulsach twórczej duszy, ale na dokładnej kalkulacji i okazała się twórcą nowego języka muzycznego XX wieku.

Krótka biografia Arnolda Schoenberga i wiele ciekawych faktów dotyczących kompozytora można znaleźć na naszej stronie.

Krótka biografia Schoenberga

13 września 1874 Arnold Schoenberg urodził się w wiedeńskim getcie. Jego matka była nauczycielką gry na fortepianie, ale Arnold zaczął uczyć się podstaw piśmienności muzycznej i sam nauczył się grać na skrzypcach.

Wczesna śmierć ojca spowodowała, że ​​młody człowiek stanął przed koniecznością zarabiania na życie, a od 16 lat po ukończeniu gimnazjum zaczął pracować w banku. Wkrótce jednak zdał sobie sprawę, że muzyka z pasji stała się celem. Jego pierwszym nauczycielem był słynny austriacki kompozytor A. von Zemlinsky, którego siostra Arnold ożenił się w 1901 roku. Mieli dwoje dzieci - córkę i syna.

W Wiedniu na początku XX wieku rządziła piłka operetkowa, to oni sprawili, że Scönberg był w stanie zarabiać pieniądze poprzez orkiestrację. Wykładał w szkole muzycznej i konserwatorium, od 1904 roku - jako prywatny nauczyciel. W 1903 roku w Operze Wiedeńskiej kompozytor spotkał G. Mahlera. Schönberg był gorącym wielbicielem i propagandą dzieła nieuznanego geniusza. Przyciągnęła go twórcza pozycja Mahlera - bezkompromisowa służba jego talentowi, wbrew opinii społeczeństwa.

W 1907 roku był poważnie zafascynowany malarstwem, a jego żona Matylda była nową przyjaciółką Schönberga, artysty Richarda Gershtla, dla którego próbowała nawet opuścić rodzinę. Pasja nie trwała długo, chociaż w ciągu tych kilku miesięcy kompozytor przygotowywał się do popełnienia samobójstwa, a jego przyjaciele negocjowali z uciekinierką, odwołując się do jej ludzkich i matczynych uczuć. W rezultacie Matylda wróciła do domu, a jej kochanek powiesił się.

W 1911 roku płótna Schoenberga zostały pokazane w ramach monachijskiej wystawy ekspresjonistycznej. W tym samym czasie ukazuje się jego pierwsza książka „Doktryna harmonii”. W latach 40-60 wydane zostaną 4 kolejne książki i zbiór artykułów. Podczas pierwszej wojny światowej kompozytor został powołany do służby i spędził dwa lata w tylnych częściach.

Matylda zmarła w 1923 r., A rok później 50-letni mistrz ożenił się z Gertrude Kolish. Była także siostrą, ale nie jego nauczycielem, ale jego uczniem. W tym małżeństwie urodziła się córka i dwóch synów. Według biografii Schoenberga w 1925 r. Kompozytor został zaproszony do nauczania w berlińskim konserwatorium. Praca trwała jednak do 1933 r. - w Niemczech rozwinęły się nastroje antysemickie, a Schönberg przeniósł się do Stanów Zjednoczonych. W Nowym Świecie nie interesował się swoją pracą, chociaż przez 8 lat wykładał na Uniwersytecie Kalifornijskim. Pomimo osiągnięć w dziedzinie nowego języka muzycznego - dodekafonii, Schoenberg nauczył swoich uczniów całego życia podstaw kompozycji klasycznej i historii muzyki. Po przejściu na emeryturę, którego zawartość gotówkowa była bardzo skromna, kompozytor musiał zarobić dodatkowo na prywatnych lekcjach. Po drugiej wojnie światowej jego prace były ponownie szeroko wykonywane. Ostatnie lata życia spędził w Los Angeles. W 1946 roku doznał ataku serca, a 13 lipca 1951 roku zmarł mistrz.

Ciekawe fakty na temat Schoenberga

• Biografia Schoenberga mówi, że jest jednym z niewielu kompozytorów, którzy pisali muzykę nie na instrumencie, ale na stole. Mozart, Berlioz, Szostakowicz pracowali w ten sam sposób.
• Kompozytor miał zabobonny strach przed numerem 13, mimo że urodził się 13-go. Jednak zmarł także 13-go roku życia w wieku 76 lat (łącznie 13 lat). Przy okazji, oba te trzynaste dni padły w piątek. Nawet trzynasty (lub wielokrotny) czas jego prac uważał za nieudany.

• Pomimo tego, że Schoenberg miał chwałę skandalicznego kompozytora i innowatora, był skromnym, cichym i delikatnym człowiekiem.
• Kompozytor był świetnym tenisistą.
• Dwa balety zostały wprowadzone do muzyki Lunar Pierrot - w 1962 roku przez Glen Tetley dla własnej grupy, w 2008 roku przez Alexei Ratmansky dla Mariinsky Theatre prima Diana Vishneva.
• Schönberg dwukrotnie zmienił religię - w 1898 roku został ochrzczony w wierze protestanckiej, aw 1933 roku ponownie przyjął judaizm.
• Córka Schönberga Nuria była żoną włoskiego kompozytora Luigiego Nono, który również używał techniki dodekafonicznej. W 1992 roku Nuria napisała książkę biograficzną o swoim ojcu.
• Muzyka „Happy Hand” nie jest jedyną tego typu pracą. A. Skriabin skorelował muzykę z kolorem i napisał lekką ocenę dla instrumentu, który wymyślił. B. Bartok w operze „Zamek Sinobrodego”, utworzony dwa lata wcześniej, zidentyfikował także swoje postacie i epizody fabuły w określonych kolorach.
• Schoenberg, nieporównywalnie lepiej znany jako kompozytor, był także płodnym ekspresjonistą. Stworzył ponad 300 obrazów, które brały udział w wielu wystawach, w tym wiele autoportretów.
• Portrety Schönberga namalowali R. Gerstl, O. Kokoshka, E. Schiele. Jeden z portretów został stworzony przez jego kompozytora. D. Gershwin - Schoenberg spotkał go emigrując do Ameryki. Miały ze sobą wiele wspólnego, oprócz miłości do muzyki, zarówno malowanych obrazów (mówią, że Gershwin jest lepszy), jak i gry w tenisa z entuzjazmem.

• 31 marca 1913 w Wiedniu, koncert, później nazwany „skandalicznym”. Tego wieczoru w Filharmonii Schoenberg poprowadził swoją Pierwszą Symfonię Kameralną, także muzykę nauczyciela kompozytora A. A. von Zemlinsky'ego i jego uczniów A. Weberna i A. Berga. Podczas występu Berga „Pięć piosenek na sopran i orkiestrę w tekstach Petera Altenberga” zaczęło się oburzenie publiczności, która śmiała się i „brzęczała”, słysząc dysonansowe fragmenty. Potem stało się coś niesamowitego - walka zaczęła się ... organizator koncertu. Podczas kolejnego procesu nie zaprzeczył, zauważając jednak, że został sprowokowany przez rywala, który obraził go słowem. Bezpiecznik został wrzucony do już rozgrzanej atmosfery i wkrótce jedna czcigodna wiedeńska publiczność ważyła się nawzajem bez oszczędzania siły, podczas gdy druga część apelowała do policji i żądała, aby kompozytorzy zostali wysłani na leczenie psychiatryczne.
• Fabuła „Pelleas and Melisande” M. Meterlinki stała się prawdziwym hitem początku XX wieku. W 1902 roku Claude Debussy napisał operę o tej samej nazwie. W tym samym roku Schönberg, za radą R. Straussa, zaczął tworzyć wiersz symfoniczny, nawet nie zdając sobie sprawy, że praca Debussy'ego była przygotowywana do inscenizacji w Paryżu.
• W grudniu 1912 roku kompozytor odwiedził tylko Petersburg, gdzie prowadził „Pelleas and Melisande”. Po latach trzydziestych Schönberg w ZSRR nie był wykonywany z powodu niespójności jego muzyki z oficjalnymi pomysłami na temat sztuki. Zainteresowanie badaniem jego twórczości odżyło w naszym kraju dopiero trzy dekady później.
• Pierwsza produkcja opery „Mojżesz i Aaron” wymagała 50 prób orkiestrowych i 350 prób chóralnych.
• Max Blond - to pseudonim drugiej żony kompozytora, Gertrudy, pod którą napisała dla niego libretto opery „Od dziś do jutra” (1928). Fabuła pracy opiera się na relacji między mężem a żoną.

• Uczniowie Schönberga A. Berg, A. Webern, H. Eisler byli zwolennikami stylu muzycznego kompozytora, tworząc tzw. „Szkołę Novovensk”.
• Jednym z najwybitniejszych zwolenników systemu dodekafonicznego był kompozytor Pierre Boulez, który po śmierci Schoenberga napisał skandaliczny nekrolog. Obwinił za to późnego kompozytora za odstępstwo od powszechnego i wyłącznego korzystania z tej techniki w ostatnim okresie twórczości. Pomimo tego artykułu Boulez był popularyzatorem twórczości Schoenberga i często prowadził swoje pisma.

Sztuka Schoenberga

Dzieło Schoenberga można podzielić na trzy części - romantyczną, ekspresjonistyczną i dodekafoniczną. Pierwsze prace są napisane w niemieckim stylu klasycznym. Ta muzyka była kontynuacją romantycznej tradycji Wagnera i Brahmsa - „Oświecona noc" (1899), "Pelleas i Melisande„(1903). Wkrótce Schoenberg uświadomił sobie, że wykorzystanie tradycyjnej harmonii wyczerpało się. Z Drugiego Kwartetu Smyczkowego (1908) zaczął pracować w atonalnym, lub jak sam nazywał kompozytor, zasadniczy styl pantonalny, co pozwoliło mu wejść w świat irracjonalnego, ekspresjonistycznego świata .

Na początku lat 1910 napisał najważniejsze prace ekspresjonistyczne. To było „Czekam„(1909) - powstało w ciągu zaledwie dwóch tygodni monodramu na sopran w libretcie młodego doktora Marii Pappenheim. Ta praca jest praktycznie bez fabuły, ponieważ słuchacz nie jest zanurzony w wydarzeniach, ale w emocjach swojej bohaterki - strachu, zazdrości, rozpaczy. opowiada, czy rzeczywistość, marzenie czy fikcja? Autorzy nie dają odpowiedzi. Projekt scenografii został zaprojektowany przez samego kompozytora dla spodziewanych wykonań „Oczekiwania”, a premiera odbyła się dopiero w 1924 roku w Pradze.Księżycowy Pierrot„- cykl wokalny, którego bohaterem jest twórca nierozpoznany i odrzucony przez społeczeństwo. Osobliwością tego dzieła jest nowa zasada śpiewu, która jest raczej melodeklamacją. Dramat z muzyką”Szczęśliwa ręka„na własnym libretcie napisano w 1913 roku. Kompozycja ta ma wiele cech autobiograficznych - zostawiła go żona bohatera, pozostawiając zamieszanie, ból i strach.„ Szczęściara ”- to także doświadczenie kompozytora w badaniu fenomenu synestezji - muzyczne doświadczenia bohatera są wyraźnie związane ze światłem i kolor. Oratorium ”Drabina Jakuba„rozpoczęty w 1917 r. - okazały zamiar kompozytora, na którym pracował przez wiele lat, stale powracając, uzupełniając i korygując, ale którego nie uznano za kompletnego.

Po eksperymentach z muzyką atonalną Schoenberg ponownie zaczął szukać nowej metody kompozycji. Tak więc na początku lat 20. XX wieku powstała dodekafonia. Zasada tej techniki polega na sekwencyjnym użyciu 12 różnych nut, zwanych seriami. Serię i jej pochodne (inwersję, skorupiaki, inwersję skorupiaków) można również transponować. „Pięć utworów na fortepian„, ukończona w 1923 r., stała się debiutem eseistycznym opartym na zasadzie dodekafonii. Pod koniec dekady Schönberg ponownie powraca do dzieł wielkiej formy, całkowicie zbudowanych na dodekafonii - Trzeci kwartet smyczkowy (1927) i Wariacje na orkiestrę (1928).

Z biografii Schönberga dowiadujemy się, że w 1930 roku kompozytor rozpoczyna pracę nad operą ”Mojżesz i Aaron„z własnego libretta. Początkowo planował napisać oratorium jak najbliżej tekstu Biblii. Zdając sobie sprawę z niespójności ekspozycji biblijnej, Schönberg tworzy bardziej liberalną interpretację. Pierwsze dwa akty powstały w 1932 r., muzyka i tekst trzeciego aktu powstały w 1937 r. Mimo to istotne elementy opowiadania zostały ukończone przed końcem drugiego aktu, co umożliwiło wystawienie opery jako całkowicie solidnej pracy, a premiera wersji koncertowej miała miejsce w 1954 roku, a wersja sceniczna w 1957 roku.

Wśród dzieł powstałych na emigracji można wymienić Koncert na skrzypce i orkiestrę, Czwarty kwartet smyczkowy (oba - 1936) i Koncert na fortepian i orkiestrę (1942). W nich rozwija się dodekafonia połączona z elementami tonalnymi. W poparciu dla krajów europejskich, które walczyły z faszyzmem, w 1941 r. Napisano „Oda do Napoleona Bonaparte” na wersetach Byrona. Jednym z najbardziej emocjonalnych dzieł humanistycznych Schönberga była kantata „Ocalały z Warszawy”, powstała w 1947 roku. Jej tekst, także napisany przez kompozytora, oparty jest na wspomnieniach uczestników wydarzeń o zniszczeniu getta warszawskiego przez nazistów.

Muzyka Arnolda Schoenberga w kinie

W 1975 roku ukazał się film w operze „Mojżesz i Aaron”, który stał się jednym z pierwszych występów muzyki Schoenberga na srebrnym ekranie. Następnie filmowcy zwrócili się do dzieł kompozytora:

• „Zakłady są wykonane” (1997);
• Lumière and Company (1995);
• „Between the Angel and the Demon” (1995);
• „Nowa fala” (1990).

Jednym ze scenarzystów Simona Curtisa „Woman in Gold” (2015) był Randol Schönberg, amerykański prawnik znany z pracy z klientami domagającymi się zwrotu dzieł sztuki pobranych od ich rodzin podczas Holokaustu. Randal jest także wnukiem kompozytora. Ponieważ film opiera się na prawdziwych wydarzeniach, jednym z jego głównych bohaterów jest sam prawnik, grany przez R. Reynoldsa. H. Mirren wystąpił w tytułowej roli.

„Muzyka nie powinna dekorować, powinna być prawdziwa i tylko ...”. Arnold Schoenberg nie szukał sukcesu. Przede wszystkim chciał rozwinąć formę muzyczną, znaleźć nowe sposoby, nie pozwalając, by sztuka kompozycji zanikła, pozostając wiernym swoim twórczym poglądom. Historia pokazała, że ​​tak myśleli wszyscy ponadczasowi geniusze. I tak powstał ich los, pełen złożonych relacji ze współczesnymi i sprzecznymi ocenami.